Ołtarz św. Antoniego znajduje się w południowej nawie, a dokładniej w drugim przęśle filarów międzynawowych. Najwcześniejszą wzmiankę na jego temat możemy odnaleźć w szkicu księdza Walentego Załuski. Analizując opis kościoła z roku 1755 pisał: „Ołtarz św. Antoniego drzewiany z obrazem tego Świętego (do dziś istniejący) u góry obraz św. Sebastiana”. Sam wizerunek św. Sebastian pochodzić może z późniejszego okresu. Według opisu kościoła z roku 1901 został on ufundowany przez Stanisława Bojanowskiego w roku 1810, który w innych źródłach wymieniany jest także jako fundator całego nowego ołtarza, który przetrwał do naszych czasów.
Pierwsza renowacja tego została przeprowadzona za czasów księdza proboszcza Wincentego Godlewskiego, kolejna pod koniec XIX stulecia. Tak wydarzenie to relacjonował ówczesny proboszcz andrzejewski ksiądz Józef Korolec księdzu Walentemu Załusce w liście z września 1900 roku: „Ołtarzyk św. Antoniego w prawej nawie podobnym fasonem odmalowany i również rzeźbami złoconemi ozdobiony, po odnowieniu starego obrazu tegoż św. i po umieszczeniu w górnej kondygnacji nowego obrazu, patrona młodzieży, św. Stanisława Kostki, mały ten ołtarzyk mógłby być ozdobą każdego kościoła. Roboty lakierniczo-pozłotnicze wykonał starannie Leopold Pankowski, za cenę przystępną i umiarkowaną”.
Od tej renowacji minęło już około 120 lat i poza przemalowaniem ołtarza na istniejący do dziś biały kolor praktycznie żadnych prac remontowych przy tym obiekcie nie prowadzono. Upływający czas odcisnął swe piętno w sposób najbardziej widoczny na obrazie św. Antoniego Padewskiego. W dolnej części obrazu pojawiły się zniekształcenia i zmatowienia powierzchni płótna spowodowane wilgocią, przez środek obrazu biegło poziome załamanie płótna, w podobraziu pojawiły się pęcherze i niewielkie uszkodzenia. Rama obrazu w wielu miejscach spękana, posiadająca otarcia warstwy złota, wymagała niezbędnej naprawy. Obraz wykonany jest w technice olejnej na płótnie lnianym, o wymiarach 135 cm wysokości i 75 cm szerokości.
Prace konserwatorskie zostały przeprowadzone przez Andrzeja Łojszczyka i Karolinę Kwiatkowską-Gawlik, którzy wykonali szereg niezbędnych działań. Została sporządzona wstępna dokumentacja fotograficzna i opisowa stanu zachowania obrazu przed konserwacją. W celu ustalenia warstw oryginalnych wykonano badania stratygraficzne. Przeprowadzono także badanie w fluorescencji wzbudzonej promieniowaniem ultrafioletowym w celu określenia stanu zachowania warstw malarskich, a następnie została ona zabezpieczona w miejscach zagrożonych odpadnięciem od podłoża. Dokonano dublażu płótna na nowe podłoże, oczyszczono lico, uzupełniono ubytki warstwy gruntu. Obraz został naciągnięty na krosno i wykonano retusz warstwy malarskiej. Po zdjęciu ramy z nastawy ołtarza również ten element został poddany pracom konserwatorskim. Przeprowadzono konserwację podłoża drewnianej ramy. Uzupełnione zostały warstwy gruntu i wykonano nowe złocenie przy pomocy płatków złota. Został nałożony werniks końcowy na obrazie. Całość przeprowadzonych prac została opisana w końcowej dokumentacji konserwatorskiej.
Bibliografia:
- W. Załuska, Andrzejewo i kościół andrzejewski: szkic historyczny, Płock 1908.
- Archiwum Parafialne w Andrzejewie: Dokumentacja projektu: Renowacja i konserwacja zabytkowych obrazów w kościele parafialnym p.w. Wniebowzięcia NMP w Andrzejewie.
- Archiwum Parafialne w Andrzejewie: J. Strzyż, Późnogotycka Bazylika pod Wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Andrzejewie, Warszawa 1982, mps.
Zdjęcie w nagłówku: Nawa boczna kościoła w Andrzejewie
