Książki

Wojna 1939-1945 we wspomnieniach mieszkańców Ostrowi Mazowieckiej i okolic, pod red. J. Sadowskiej i A. Wierzbickiej, Ostrów Mazowiecka 2019

Wojna we wspomnieniach mieszkańców Ostrowi Mazowieckiej i okolic

Książka „Wojna 1939-1945 we wspomnieniach mieszkańców Ostrowi Mazowieckiej i okolic” ukazała się nakładem Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Marii Dąbrowskiej w Ostrowi Mazowieckiej. Została przygotowana pod redakcją Jadwigi Sadowskiej i Aliny Wierzbickiej.

W publikacji zostało umieszczone 58 wspomnień i ustnych przekazów rodzinnych. Zostały one uporządkowane w pięciu rozdziałach. Pierwszy nosi tytuł Wrzesień 1939 roku, składa się nań kilka relacji z okresu kampanii wrześniowej. Drugi został poświęcony egzekucjom, aresztowaniom oraz zsyłkom do obozów koncentracyjnych. Znalazły się tu także wspomnienia dotyczące obozu dla jeńców radzieckich w Grądach oraz historii ostrowskich Żydów. Rozdział trzeci nosi tytuł W niewoli i na froncie składa się ze wspomnień ludzi, którzy we wrześniu 1939 roku znaleźli się pod okupacją sowiecką i zostali wywiezieni na Syberię. Zamieszczono tu relacje z Armii generała Andersa, żołnierzy Berlinga i tych, którzy trafili na przymusowe roboty do Rzeszy. Czwarta część zawiera wspomnienia z ostatnich dni wojny na terenie powiatu ostrowskiego. W sierpniu i wrześniu gdy front przesuwał się na zachód spalono doszczętnie wiele wsi i dokonano licznych egzekucji. Ostatni rozdział książki składa się opisów przedstawiających codzienne życie w czasie okupacji sowieckiej i niemieckiej.

Część wspomnień dotyczy losów mieszkańców wsi, które znajdują się obecnie na terenie gminy lub parafii Andrzejewo. Trzy z nich zasługują na szczególną uwagę.

Pierwsza to relacja Władysławy Waszczuk z domu Malec zatytułowana Z Paproci Dużej na Syberię, opowiada historię jaka była udziałem wielu rodzin mieszkających w pobliżu granicy sowiecko – niemieckiej, która w latach 1939 – 1941 dzieliła powiat ostrowski. Całość została spisana przez bratanka bohaterki Ireneusza Malca w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych podczas rodzinnych spotkań.

Drugi tekst jest autorstwa Heleny Nienałtowskiej z Ostrowi Mazowieckiej. Dotyczy losów mieszkającej w Dąbrowie rodziny Pietrusińskich, właścicieli trzydziestohektarowego gospodarstwa. Opisuje życie codzienne podczas okupacji sowieckiej i niemieckiej. Znajdziemy tu wspomnienia o okrutnym komisarzu z Jasienicy czy o tajnym nauczaniu, które prowadził Władysław Kępisty.

Trzeci tekst dotyczy wojennych losów lekarzy Józefa i Marii Świderskich, którzy czas okupacji spędzili w Zarębach – Bolędach.

Okładka książki “Wojna 1939-1945 we wspomnieniach mieszkańców Ostrowi Mazowieckiej i okolic”

Damian Jasko

Prezes Towarzystwa Rozwoju Ziemi Andrzejewskiej. Pasjonat historii lokalnej i nie tylko.