Kazimierz Pluta-Czachowski (ur. 11.02.1898 r. w Kozłowie k. Miechowa, zm. 5.08.1979 r.) – w l. 1910-1914 w tajnym skautingu i w „Zarzewiu”. W 1914 uczestnik I Kompanii Kadrowej (żołnierz patrolu skautowego), potem w I Brygadzie (posługiwał się ps. „Czachowski”). W lipcu 1917 internowany w Szczypiornie. W 1918 – żołnierz POW w Miechowie (uczestniczył w rozbrajaniu Austriaków).
W l. 1918-1921 służył w Wojsku Polskim, m.in. biorąc udział w wyprawie kijowskiej (ranny pod Dubnem) i w III Powstaniu Śląskim. W l. 1921-1929 uczył się m.in. w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie, w Wyższej Szkole Wojennej (otrzymał stopień kpt dypl.) oraz studiował prawo na UW (2 lata). W l. 30. aktywnie działał w ZS (był szefem sztabu i zastępcą Komendanta Głównego) oraz był szefem Oddziału Wyszkolenia w Dowództwie KOP.
W 1939 awansowany na ppłk. Został szefem sztabu 18 DP, stacjonującej pod Łomżą. We Wrześniu w ramach SGO „Narew” brał udział w ciężkich walkach w rejonie Andrzejewa (ranny, na czele sformowanego ad hoc oddziału 13 września wydostał się z okrążenia).
Jeszcze we wrześniu 1939 w Krakowie wraz z Krzysztofem Kierzkowskim i Ludwikiem Muzyczką współorganizował Organizację Orła Białego (został Komendantem Głównym OOB o ps. „Gołdyn”). W 1940 po scaleniu OOB z ZWZ został zastępcą komendanta Obszaru Kraków-Śląsk ZWZ płk Tadeusza Komorowskiego (posługiwał się ps. „Paprzyca”). W 1941 został przeniesiony do Warszawy i został szefem Oddziału V-O (łączność operacyjna) KG ZWZ/AK (posługiwał się ps. „Kuczaba”). W 1943 został awansowany na płk.
W czasie Powstania Warszawskiego został ciężko ranny 4 września 1944 w czasie bombardowania gmachu PKO. Opuścił Warszawę wraz z ludnością cywilną. Został wywieziony na roboty do Niemiec, ale następnie zwolniony z uwagi na stan zdrowia. Wrócił do kraju i nawiązał kontakt z oficerami AK.
Na początku 1945 został przypadkowo aresztowany przez NKWD i wywieziony do Kazachstanu. Po dwóch miesiącach został zwolniony i ponownie wrócił do kraju. Najpierw prowadził gospodarstwo rolne koło Wałbrzycha, a potem sklep w Warszawie pod nazwą „Bazar Krajowy” (wraz z płk. Janem Gorazdowskim i płk. Janem Mazurkiewiczem).
W styczniu 1949 został aresztowany i skazany (w grudniu 1953) na 15 lat więzienia. Wyszedł na wolność po niespełna 7 latach – w listopadzie 1955.
Z uwagi na zły stan zdrowia nie podjął pracy zawodowej i do końca życia pozostawał na rencie.
Od 1956 do 1979 pozostawał pod obserwacją MSW (najpierw w ramach Sprawy Ewidencyjno-Obserwacyjnej „Emeryt”, potem w ramach Sprawy Obserwacji Operacyjnej „Emeryt”/”Utrwalacz”, wreszcie w ramach Kwestionariusza Ewidencyjnego „Utrwalacz”).
Po opublikowaniu w czerwcu 1957 r. w „Tygodniku Powszechnym” polemiki Ludwika Muzyczki i Kazimierza Pluty-Czachowskiego z Janem Rzepeckim (”Prawda i nieprawda o AK”) Pluta-Czachowski wyrósł na przywódcę środowiska akowskiego nie tylko w Warszawie, ale i w całej Polsce. Występując ostro przeciwko Rzepeckiemu, a także Janowi Mazurkiewiczowi (który działał aktywnie w ZBoWiD) Pluta stał się niekwestionowanym liderem tej części Armii Krajowej, która nie chciała współpracować z komunistycznymi władzami.
W pierwszym okresie swojej działalności opozycyjnej (cezurą był rok 1968) Pluta koncentrował się na działaniach, które integrowały środowisko AK. Organizował msze święte za zmarłych kolegów (szczególne znaczenie miała tu msza za gen. Grota zorganizowana w rocznice jego aresztowania – 29 czerwca 1957, w której udział wzięło ok. 2-3 tys. osób), przyjmował niezliczoną ilość gości w swoim domu przy ul. Filtrowej w Warszawie (państwo Plutowie prowadzili dom otwarty), zachęcał kolegów do spisywania wspomnień i pamiętników oraz gromadzenia dokumentów z czasów AK.
Do kręgu osób blisko współpracujących z Plutą należeli m.in.: płk Kazimierz Bąbiński (twórca 27 Wołyńskiej DP), zam. w Szczecinku, płk Zygmunt Janke ps. „Walter” (komendant Okręgu Śląsk AK), zam. w Katowicach, płk Władysław Liniarski, ps. „Mscisław” (komendant Okręgu Białystok AK) zam. w Białymstoku, Ludwik Muzyczka (szef Oddziału VIII KG AK) zam. w Krakowie, a także politycy sanacyjni, m.in. Henryk Józewski, Kazimierz Świtalski czy Bolesław Krzymowski.
Ok. 1962 Pluta usiłował w gronie swych współpracowników opracować Deklarację Ideową Armii Krajowej, co było zapewne zakonspirowaną formą pracy programowej tej grupy. Wysiłki te zakończyły się niepowodzeniem, m.in. wskutek zdecydowanie niechętnego stosunku do tej inicjatywy ze strony oficerów AK przebywających w Londynie, przede wszystkim gen. Pełczyńskiego.
Udało się natomiast przekonać Londyn do ustanowienia w 1966 Krzyży AK. Wnioski o przyznanie tego odznaczenia były weryfikowane w kraju i przesyłane do Londynu. Inicjatywa ta odegrała ważną rolę integrującą środowisko żołnierzy Armii Krajowej.
Od 1966 jednym ze współpracowników Pluty został działacz PAX Zygmunt Dziarmaga-Działyński, co pozwoliło Plucie – w oparciu o środki finansowe PAX – na realizację kosztownych projektów, polegających na fundowaniu pamiątkowych tablic w warszawskich kościołach a także budowie pomników upamiętniających walki AK na Podlasiu. Zwieńczeniem tej akcji było wybudowanie w 1976 mauzoleum 18 DP w Andrzejewie.
Na przełomie lat 60. i 70. pojawiła się możliwość publicznych prelekcji na tematy historyczne, z czego Pluta i jego koledzy skwapliwie korzystali. Wykłady Pluty cieszyły się dużą popularność, gdyż był on znany z ostrego języka oraz z tego, że nie owijał w bawełnę. W tym okresie Pluta publikował także w prasie oficjalnej fragmenty swoich wspomnień i krótkie teksty historyczne dot. AK.
Obchody 50-lecia niepodległości w Częstochowie, w których uczestniczyli członkowie Episkopatu Polski i przedstawicieli kombatantów zapoczątkowały nowe etap w działalności niepodległościowego nurtu politycznego, którego liderem był Pluta-Czachowski. Cechą charakterystyczną tego okresu jest bliska współpraca kombatantów z polskim Kościołem, zwłaszcza z prymasem Wyszyńskim, której rytm wyznaczały coroczne opłatki Starej Wiary u prymasa organizowane niemal nieprzerwanie w latach 1968-1980. Podobne imprezy organizowane były także w innych dużych miastach, jak Kraków, Poznań czy Gdańsk.
Od końca lat 60. Pluta współpracował w sposób jawny z najstarszymi generałami Rzeczypospolitej: Mieczysławem Borutą-Spiechowiczem oraz Romanem Abrahamem.
Zaktywizowało się także środowisko legionowe, blisko współpracujące ze starszyzną akowską, skupione w Warszawie wokół Henryka Bezega a w Krakowie wokół Józefa Herzoga. Legioniści świętowali zwłaszcza rocznice 6 sierpnia.
Po utworzeniu Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela w marcu 1977 Pluta aktywnie włączył się w jego działalność i sygnował swoim nazwiskiem wiele dokumentów tego środowiska. Gdy w Ruchu nastąpił rozłam zachowywał postawę neutralną i starał się doprowadzić do pogodzenia zwaśnionych stron. Pluta nigdy nie wystąpił przeciwko Leszkowi Moczulskiemu podkreślając swoje pełne zaufanie do niego, a nawet interweniował u prymasa, aby powstrzymać ataki Czumy na Moczulskiego.
Największym dokonaniem środowiska skupionego wokół Pluty były uroczyste obchody 60-lecia odzyskania niepodległości w 1978, a szczególnie uroczysta msza święta w katedrze św. Jana w Warszawie z udziałem ok. 10 tys. osób. Po mszy kilkutysięczny tłum, śpiewając pieśni religijne i legionowe przeszedł pod Grób Nieznanego Żołnierza, gdzie wygłoszone zostało przemówienie i składano wieńce. Była to pierwsza tak duża manifestacja niepodległościowa w PRL.
Pluta zmarł na 3 tygodnie przed powstaniem Konfederacji Polski Niepodległej. Po jego śmierci, jeszcze w czasach PRL, opublikowano kolejne jego teksty i wspomnienia, w tym monografię nt. Organizacji Orła Białego (wyd. PAX 1987).
Zdjęcie w nagłówku: Kazimierz Pluta-Czachowski podczas uroczystości poświęcenia Mauzoleum Żołnierzy 18 Dywizji Piechoty w Andrzejewie, 26 września 1976 r. Siedzi – w centrum – obok Jadwigi Kosseckiej, wdowy po gen. bryg. Stefanie Kosseckim, dowódcy 18 DP we wrześniu 1939 r. Autor Elżbieta Kossecka, źródło: commons.wikimedia.org/wiki/File:Andrzejewo_-_Mauzoleum_18_DP_1976_09_26_01.jpg?uselang=pl
