Przed niespełna pięciu laty – 15 lipca 2016r. w Publicznej Szkole Podstawowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Paproci Dużej odbył się I Zjazd Rodziny Szkół Józefa Piłsudskiego. Z tej okazji staraniem Komitetu Organizacyjnego I Zjazdu Szkół im Józefa Piłsudskiego w Paproci Dużej, przy wsparciu organizacyjnym i finansowym Starostwa Powiatowego Ostrów Mazowiecka, Gminy Szumowo, Miasta Ostrów Mazowiecka, została wydana publikacja, którą przedstawiamy w poniższym artykule. Autorem tekstu jest Ryszard Ejchelkraut. Niewielka rozmiarów książka liczy około sześćdziesiąt stron. Tekst wzbogacony jest zdjęciami, z których szczególną uwagę zwracają te archiwalne, jak na przykład zdjęcie świątyni w Paproci Dużej z lat pięćdziesiątych. Autorzy zmieścili także plan Paproci Dużej przedstawiający stan z roku 1939, na którym naniesiono nazwiska właścicieli poszczególnych posesji.
W samym tekście wyróżnił bym trzy główne wątki: historia wsi Paproci Dużej, świątyni i osadnictwa niemieckiego; związki Józefa Piłsudskiego z tą miejscowością oraz wojna 1920 roku.
W książce przedstawiono plany osadnictwa pruskiego na ziemiach polskich po trzecim rozbiorze. Opisana została historia kościoła od roku 1838 gdy przystąpiono do budowy protestanckiej świątyni, poprzez burzliwą historię pierwszej połowy XX wieku, rozbiórkę i odbudowę w latach dziewięćdziesiątych już jako świątyni katolickiej. Dużo miejsca poświęcono historii samej wsi Paproć Duża, znalazło się także miejsce na oddzielny tekst poświęcony cmentarzowi ewangelickiemu. Opis procesu powstawania parafii ewangelickiej w Paproci Dużej został wzbogacony przedstawieniem sylwetki pastora Kacpra Mikuckiego.
W wątku poświęconym osobie Józefa Piłsudskiego przytoczony został akt ślubu, który zawał z Marią Juszkiewiczową 3/15 lipca 1899 roku w Paproci Dużej. Autor dużo uwagi poświęcił przedstawieniu okoliczności przejścia przyszłego marszałka na protestantyzm.
Ostatnia część opracowania odnosi się do wydarzeń z lipca i sierpnia 1920 roku. W okolicach Paproci i Pęchratki 4 sierpnia doszło do bitwy cofających się oddziałów polskich z wojskami bolszewickimi. 201 pułk piechoty złożony z głównie z młodych ochotników został w tym rejonie otoczony i zmuszony do podjęcia nierównej walki. W książce znajdziemy kilka ciekawych informacji na temat historii tego oddziału, procesu jego formowania w ramach Dywizji Ochotniczej. Dużo miejsca w tej części poświęcono osobie Witolda Pileckiego, który zadaniem autora miał być żołnierzem 201 pułku piechoty. Być może tak było – informacje takie podają także niektórzy biografowie Pileckiego. Należy tu jednak podkreślić, że jeśli nawet Pilecki przed wstąpieniem do 211 pułku ułanów przez krótki czas był w szeregach 201 pułku piechoty, to z pewnością nie brał udziału w walkach pod Paprocią i Pęchratką. Wileńska Kompania Harcerska w szeregach której Pilecki wycofywał się z Wilna w stronę Warszawy został włączona do 201 pułku piechoty już po jego reorganizacji tj. po 7 sierpnia.
Ostatni fragment książki to krótki tekst autorstwa pani Ewy Piwońskiej ówczesnego dyrektora szkoły w Paproci Dużej, w którym opisano historię placówki.
