Kościół parafialny w Andrzejewie podczas swojej ponad czterechsetletniej historii, był wielokrotnie restaurowany i odnawiany. Po raz pierwszy już II połowie XVII wieku, następnie w roku 1793, 1828, 1848, 1884, 1900, 1906-9, 1938 i 1966-8, ostatnie prace wykonano w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. Podczas remontów zmieniano ołtarze, rzeźbiono nowe figury, malowano obrazy, powstawały nowe polichromie.
Czy pierwsze malowidła naścienne istniały już w dniu konsekracji świątyni w roku 1605? Trudno jest dziś odpowiedzieć na to pytanie, ale odpowiedź twierdząca wydaje się być mało prawdopodobna. Nad pierwotnym wystrojem ścian kościoła zastanawiał się już ksiądz Załuski, pisząc: „Czy ta wspaniała obszerna świątynia była malowana czy też ją wybielono wapnem, nie wiadomo; pierwsze jednak można przypuszczać, wnioskując z hojności Kolatorów, jakimi byli Biskupi Płoccy i z gorliwości, oraz ze stanowiska proboszczów Andrzejewskich, jakie w hierarchii kościelnej zajmowali” (W. Załuski, Andrzejewo, kościół Andrzejewski, szkic historyczny, Płock 1908 r.).
W wyniku późniejszych prac konserwatorskich odkryto w części prezbiterium polichromie wykonaną około roku 1632. Kolejne prace malarskie podjęto na przełomie XIX i XX wieku, za rządów proboszcza księdza Józefa Korolca. Pracami kierował znany artysta z Warszawy Tadeusz Ciesielski, wnętrze kościoła zostało odmalowane sposobem „dekoracyjno-polichromicznym”.
Czy między połową XVII a końcem XIX wieku trwały w andrzejewskiej świątyni jakieś prace przyozdabiające jej ściany? Nie sposób jest dziś dać jednoznaczną odpowiedź na to pytanie. Na początku lat trzydziestych wnętrze świątyni wyglądało niezbyt estetycznie, w dolną część ścian zajmowała ciemnobrązowa lamperia, nieliczne malowidła były już bardzo zniszczone, sklepienie w nawie głównej i bocznych składało się z belek i poprzybijanych do nich desek. Świątynia wymagała remontu. Staraniem księdza proboszcza Antoniego Leśniewskiego rozpoczęto prace w roku 1938, ich wykonanie zostało powierzone jednemu z najbardziej znanych twórców religijnego malarstwa ściennego I połowy XX w. – Władysławowi Drapiewskiemu.
Polichromia katedry płockiej otworzyły Władysławowi Drapiewskiemu drzwi do ogromnej ilości zleceń kościelnych. Tak licznych prac nie był w stanie sam realizować, dlatego do pomocy zaprosił początkowo swoich braci Leona i Kazimierza, a pod koniec życia także bratanków. Jednak twórcą wszystkich projektów był sam Władysław. Projekt i wykonanie polichromii w kościele w Andrzejewie jest przypisywany również jemu.
Ksiądz kanonik Antoni Leśniewski długo szukał artysty, któremu powierzył by wykonanie malowideł w andrzejewskim kościele. Znał z pewnością polichromie w płockiej katedrze, zwiedził także inne kościoły na Mazowszu, w których mógł podziwiać kunszt Drapiewskiego. Przed rozpoczęciem prac udał się pielgrzymki do Wiecznego Miasta skąd przywiózł szereg zdjęć przedstawiających elementy polichromii w tamtejszych świątyniach, rzekomo miały być one wykorzystywane w późniejszych pracach.
Jaki był rzeczywisty udział mistrza w podjętych w 1938 roku pracach w Andrzejewie – trudno dziś ocenić, wśród żyjących parafian niewielu pamięta tamte wydarzenia. Wrażliwe oko znawców sztuki może jednak odszukać na ścianach świątyni elementy, które wyszły spod ręki mistrza. Mam tu na myśli przede wszystkim twarze niektórych aniołów. Nad polichromiami w andrzejewskiej świątyni pracowało przynajmniej 5 artystów, pomagał im miejscowy malarz-amator Jan Załuska.
Ponieważ we wszystkich kościołach Drapiewscy umieszczali w swoich polichromiach portrety mieszkańców, zapewne tak samo było w Andrzejewie. Twarze wielu aniołków są bez wątpienia twarzami młodych parafian, portretowanych na rok przed wybuchem II wojny światowej. Bez wątpienia na jednej ze ścian uwiecznione zostały rysy piętnastoletniej wówczas andrzejewianki Wandy Zapisek.
Dziś po upływie blisko 75 lat trudno jest ustalić pozostałe osoby, szkoda, że nikt nie pokusił się o to wcześniej. W Andrzejewskiej polichromii obok przedstawień figuralnych dominują elementy roślinne i geometryczne. Twórczość artystyczna Drapiewskiego jest dziś doceniana i ma swoją wartość, cieszymy się, że elementy tej twórczości znajdują się na ścianach naszej świątyni.
Bibliografia:
- W. Załuska, Andrzejewo i kościół andrzejewski: szkic historyczny, Płock 1908.
- Andrzejewo gmina dwóch Prymasów, pod red. A. Dobrońskiego, Andrzejewo 2010.
